Het evenwichtsorgaan bevindt zich in het rotsbeen en maakt deel uit van het binnenoor.
Het bestaat uit 3 halfcirkelvormige kanalen en de utriculus en de sacculus.
De halfcirkelvormige kanalen geven ons informatie bij draaibewegingen, de utriculus en de sacculus geven ons informatie over kantelen van het hoofd. In deze laatste bevinden zich otolieten of kristallen.
Het evenwichtscentrum in de hersenen krijgt informatie vanuit verschillende bronnen:
- Het evenwichtsorgaan
- De ogen
- De spieren en gewrichten
Vanuit het evenwichtscentrum worden de ogen aangestuurd om een stabiele blik te behouden bij bewegen. Daarom worden bij een evenwichtsonderzoek altijd de oogbewegingen geregistreerd.
Duizeligheidsklachten zijn een vaag begrip: soms gaat het om een raar gevoel in het hoofd, wankel zijn, zich niet zeker voelen, neiging tot flauwvallen … . Niet alles wordt veroorzaakt door het evenwichtsorgaan; neklast, hyperventilatie, bloeddrukproblemen, stress … kunnen ook duizeligheidsklachten veroorzaken.
Aandoeningen van het evenwichtsorgaan gaan steeds gepaard met een rotatoire vertigo, het gevoel dat de kamer ronddraait; dit geeft soms aanleiding tot misselijkheid en overgeven. Soms zijn er ook klachten van oorsuizen of gehoordaling.
Bij aandoeningen van het evenwichtsorgaan gebeurt er steeds een onderzoek van de oren en een evenwichtsonderzoek.
Bij een klinisch (eenvoudig) evenwichtsonderzoek moet u bepaalde bewegingen uitvoeren en worden de oogbewegingen geregistreerd. Soms is een uitgebreider evenwichtsonderzoek aangewezen, een videonystagmografie; hierbij worden de oogbewegingen geregistreerd dmv een videocamera die op een speciale bril geplaatst wordt.
Soms is ook bijkomende beeldvorming zoals NMR of een advies bij de neuroloog aangewezen.
Frequente aandoeningen van het evenwichtsorgaan:
- BPPV of benigne paroxysmale positievertigo
- Ziekte van Menière
- Neuritis vestibularis of ontsteking van het evenwichtsorgaan en/of evenwichtszenuw
BPPV of benigne paroxysmale positievertigo is de meest voorkomende aandoening van het evenwichtorgaan. Het gaat om hevige, kortdurende draaiduizeligheid die optreedt na een bepaalde beweging. De kristalletjes in het evenwichtsorgaan verspreiden zich bij een bepaalde beweging en lokken daardoor de duizeligheid uit.
De diagnose wordt gesteld door uitvoeren van een Hallpike-manoeuver: bij snel gaan neerliggen en/of rechtkomen bij het hoofd naar 1 kant gedraaid kan de duizeligheid worden uitgelokt; de duizeligheid vermindert bij herhalen van de beweging. Er kan een Eply-manoeuver uitgevoerd worden als behandeling; hierbij wordt getracht de kristallen terug op zijn plaats te krijgen.
U kan ook zelf Brandt-Daroff oefeningen uitvoeren om te genezen. Medicatie heeft geen zin; vermijden van bepaalde bewegingen vertraagt ook het herstel.
Ziekte van Menière komt voor bij ongeveer 1 op 1000 mensen.
Het gaat om aanvallen van draaiduizeligheid, laagfrequent oorsuizen en gehoordaling op de lage tonen, gepaard gaande met misselijkheid en overgeven. De aanval wordt dikwijls voorafgegaan door een druk op de oren. De duur van de aanval varieert van enkele uren tot enkele dagen; de frequentie van de aanvallen varieert van persoon tot persoon. Soms treden enkel de evenwichtssymptomen op, soms enkel de oorsymptomen.
Na een aanval herstelt het gehoor zich meestal; dikwijls worden tussen 2 aanvallen geen afwijkingen gevonden. Naarmate de aanvallen meer optreden is er meer kans op blijvend gehoorverlies.
De behandeling varieert afhankelijk van de ernst van de aanvallen en de uitlokkende factoren. De dokter bespreekt samen met u wat voor u het beste zou zijn.
Neuritis vestibularis of ontsteking van het evenwichtsorgaan en/of evenwichtszenuw komt meestal voor aan 1 oor. Het evenwichtsorgaan valt volledig uit waardoor een zeer hevige acute draaiduizeligheid optreedt. Dit gaat gepaard met misselijkheid en overgeven. Soms treedt tegelijkertijd ook een plotse doofheid op.
De oorzaak is waarschijnlijk viraal maar kan ook te wijten zijn aan doorbloedingsproblemen in het binnenoor.
De klachten verminderen na enkele dagen, maar bij bewegingen kan de last weer toenemen.
De eerste dagen is rusten belangrijk; medicatie wordt gegeven vooral om de misselijkheid te verminderen.
Zo gauw het lukt is voorzichtig bewegen aangewezen; dit versnelt het genezingsproces.